Me të gjithë tendencën e vazhdueshme në rënie vitet e fundit, Shqipëria ende vazhdon të ketë raport të kredive me probleme ndër më të lartët në Ballkanin Perëndimor. Sipas Bankës së Shqipërisë, në fund të 2022-shit, ky raport ishte në nivelin 5%, ndërsa në fund të tremujorit të parë 2023 shënoi rritje të lehtë në 5.15%.
Mbështetur në të dhënat e Bankave Qendrore në rajon, vendi me raportin më të lartë të kredive me probleme në fund të vitit 2022 ishte Mali i Zi, në nivelin 5%. Në periudhën e paskrizës financiare të vitit 2008, bashkë me Shqipërinë, Mali i Zi pati nivelet më të larta të raportit të kredive me probleme.
Megjithë uljen graduale, sidomos pas vitit 2017, Mali i Zi dhe Shqipëria vazhdojnë të kenë nivelet më të larta të këtij treguesi krahasuar me vendet e tjera të rajonit. Pas Shqipërisë, vijon Bosnja, me një raport të kredive me probleme në nivelin 4.5%, e ndjekur nga Serbia me 3%, Maqedonia e Veriut me 2.8% dhe Kosova me 2%.
Për shumicën e vendeve, ky tregues ka shënuar rënie të mëtejshme gjatë vitit të kaluar, por në një masë më të vogël krahasuar me vitet e mëparshme. Raporti i kredive me probleme në Shqipëri vitin e kaluar pësoi rënie me rreth 0.65 pikë përqindje.
Megjithë përpjekjet e shumta, sektori bankar nuk ka arritur ta ulë raportin e kredive me probleme në nivelet minimale të para krizës së 2008-ës.
Ky proces u frenua disi nga efektet afatshkurtra të pandemisë në vitet 2020-2021, ndërsa inflacioni i lartë dhe rritja e shpejtë e normave të interesit shtrojnë sfida të reja. Këto efekte u shfaqën vetëm pjesërisht vitin e kaluar, duke e ngadalësuar ritmin e rënies së raportit të kredive me probleme.
Në projeksionet e Bankës së Shqipërisë dhe bankave tregtare, një rritje e lehtë e raportit të kredive me probleme është e pritshme për vitin 2023. Por, për tremujorin e parë të vitit rritja ka qenë mjaft e lehtë.
Normat e interesit në tregun financiar po shfaqen më të stabilizuara. Nga ana tjetër, mund të vlerësohet se një ndikim të konsiderueshëm pozitiv po jep edhe forcimi i lekut në kursin e këmbimit.
Më shumë se gjysma e portofolit të kredisë bankare është në valutë të huaj dhe një pjesë e mirë u takon huamarrësve që i sigurojnë të ardhurat e tyre në lekë.
Kursi i euros ka prekur minimumet historike dhe monedha europiane ka humbur pothuajse 8% të vlerës krahasuar me një vit më parë.
Kjo po i ndihmon huamarrësit në valutë të përballojnë më lehtë rritjen e normave të interesit dhe uljen e fuqisë blerëse që ka shkaktuar inflacioni i lartë.
Banka e Shqipërisë ka gati një plan masash për të parandaluar një rritje të rëndësishme të kredive me probleme, që ka në thelb lehtësimin e ristrukturimeve./Monitor
