Art & Kulturë Çdo gjë është ashtu si duket

“Shoqëria e sfilitur”, ‘sëmundja’ e kohëve moderne! Byung-Chul Han trajton pikërisht këtë fenomen social!

“Shoqëria e sfilitur” trajton fenomenin e lodhjes në shoqëritë tona kapitaliste dhe simptomat e lidhura me të, të tilla si depresioni dhe fikja mendore. Ai ngre pyetjen se si ne duam të jetojmë sot dhe se çfarë mund t’i kundërpeshojmë presionit të një shoqërie digjitale të orientuar drejt arritjeve.

Tepria e punës dhe e arritjeve përshkallëzohet në vetëshfrytëzim. Ky është më efikas se shfrytëzimi që vjen nga jashtë vetes, sepse shoqërohet nga ndjenja e lirisë. Shfrytėzuesi është njëkohësisht edhe i shfrytëzuari. Xhelati dhe viktima nuk dallojnë më. Kjo vetëreferencë krijon paradoksale që kthehet në dhunë për shkak të strukturave shtrënguese që mbart në vetvete. Sëmundjet mendore të shoqërisë së arritjeve janë pikërisht manifestimet patologjike të kësaj lirie paradoksale.

Shoqëritë tona konkurruese, të orientuara nga shërbimi, po dëmtojnë individin e vonë-modern. Në vend që të përmirësojnë jetën, të bëjnë shumë punë njëkohësisht, teknologjia “miqësore” dhe kultura e komoditetit po prodhojnë çrregullime që variojnë nga depresioni tek çrregullimi i mungesës së vëmendjes deri tek çrregullimi i personalitetit.

Byung-Chul Han e interpreton sëmundjen e përhapur si një paaftësi për të menaxhuar përvojat negative në një epokë të karakterizuar nga pozitiviteti i tepruar dhe disponueshmëria universale e njerëzve dhe mallrave. Stresi dhe rraskapitja nuk janë vetëm përvoja personale, por edhe fenomene sociale dhe historike. Duke denoncuar një botë në të cilën çdo përgjigje kundër rrymës mund të çojë në dobësim të mëtejshëm, ai mbështetet në letërsinë, filozofinë dhe shkencat shoqërore dhe natyrore për të eksploruar aksionet e sakrifikimit të reflektimit intelektual të ndërprerë për lidhje të vazhdueshme nervore.

Argumenti i Han është se ne kemi kaluar nga një shoqëri disiplinore në të cilën ne jemi nën presion për t’u përshtatur nga forcat e jashtme, në një shoqëri arritjesh në të cilën ne jemi nën presion për t’u përshtatur nga kërkesa për të “jetuar jetën tuaj më të mirë” dhe kështu të shfrytëzojmë veten në detyra të pamundur për të kërkuar qëllime jetësore gjithnjë në tërheqje, të pakuptimta dhe iluzionare. Konsumi kërkon që ne të mos jemi kurrë të kënaqur dhe kështu ne mund të dështojmë vetëm që t’ia arrijmë, duke shpenzuar energjinë tonë në një kërkim aspirativ të pafrytshëm për një ndjenjë të vlerës dhe vetë-përmbushjes, duke rezultuar në sfilitje dhe rënie në depresion. Që “të qenit i lumtur” është bërë një kërkesë e bën pakënaqësinë një dështim personal, në vend që të jetë një përgjigje e përshtatshme ndaj rrethanave të pafavorshme, duke gërryer më tej vetëvlerësimin.