Meta, prindi i Facebook-ut, ndoshta është bërë viktima më e profilit të lartë të një mosmarrëveshjeje të gjatë për privatësinë midis Evropës dhe Shteteve të Bashkuara por mund të mos jetë i fundit. Meta është gjobitur me një rekord prej 1.2 miliardë eurosh (1.3 miliardë dollarë) nga rregullatorët e Bashkimit Evropian për shkeljen e ligjeve të BE-së për privatësinë duke transferuar të dhënat personale të përdoruesve të Facebook në serverët në Shtetet e Bashkuara. Meta tha të hënën se do të apelojë vendimin, përfshirë gjobën.
Gjoba historike kundër Metës dhe një rend ligjor që mund të ndryshojë lojën që mund ta detyrojë Metën të ndalojë transferimin e të dhënave të përdoruesve të BE-së në Shtetet e Bashkuara nuk është vetëm një vendim i vetëm i kufizuar në këtë kompani ose praktikat e saj individuale të biznesit. Ai pasqyron tensione më të mëdha dhe të pazgjidhura midis Evropës dhe Shteteve të Bashkuara mbi privatësinë e të dhënave, mbikëqyrjen e qeverisë dhe rregullimin e platformave të internetit.
Ato mosmarrëveshje themelore dhe themelore, të cilat kanë vluar për vite me radhë, tani kanë arritur në krye, duke hedhur një hije të konsiderueshme mbi mijëra biznese që varen nga përpunimi i të dhënave të BE-së në Shtetet e Bashkuara. Përtej implikimeve të saj të mëdha ekonomike, megjithatë, gjoba ka nxjerrë në pah edhe një herë mosbesimin e thellë të Evropës ndaj fuqive mbikëqyrëse të SHBA-së pikërisht teksa qeveria amerikane po përpiqet të ndërtojë rastin e saj kundër aplikacioneve të lidhura me jashtë, si TikTok për shqetësime të ngjashme mbikqyrjeje.
Origjina e gjobës së Metës këtë javë daton në një vendim të vitit 2020 nga gjykata më e lartë e Evropës. Në atë vendim, Gjykata Evropiane e Drejtësisë rrëzoi një kornizë komplekse transatlantike ku Meta dhe shumë kompani të tjera ishin mbështetur deri atëherë për të lëvizur ligjërisht të dhënat e përdoruesve të BE-së në serverët e SHBA-së në rrjedhën e zakonshme të drejtimit të bizneseve të tyre.
Ky kuadër, i njohur si Mburoja e Privatësisë, ishte në vetvete rezultat i ankesave evropiane që autoritetet amerikane nuk bënë mjaftueshëm për të mbrojtur privatësinë e qytetarëve të BE-së. Në kohën kur u krijua Mburoja e Privatësisë, bota ishte ende e tronditur nga zbulimet e bëra nga publikuesi i Agjencisë Kombëtare të Sigurisë, Edward Snowden.
Zbulimet e tij nxorën në pah shtrirjen e madhe të programeve të mbikëqyrjes amerikane si PRISM, i cili i lejoi NSA-së të përgjonte komunikimet elektronike të shtetasve të huaj pasi ata përdornin mjete teknologjike të ndërtuara nga Google, Microsoft dhe Yahoo, ndër të tjera.
PRISM u mbështet në një fakt themelor të arkitekturës së internetit: Pjesa më e madhe e komunikimeve në internet në botë zhvillohen në platforma me bazë në SHBA që i drejtojnë të dhënat e tyre përmes serverëve amerikanë, me pak mbrojtje ligjore ose rekurs për të huajt ose amerikanët të përfshirë në gjurmim.
Një raport i Parlamentit Evropian i vitit 2013 mbi programin PRISM kapi ndjenjën e alarmit të BE-së, duke vënë në dukje “inmplikimet shumë të forta” për qytetarët e BE-së. Në raport thuhet:
PRISM duket se ka lejuar një shkallë dhe thellësi të paprecedentë në mbledhjen e inteligjencës, që shkon përtej kundër-terrorizmit dhe përtej aktiviteteve të spiunazhit të kryera nga regjimet liberale në të kaluarën. Kjo mund të çojë drejt një forme të paligjshme të Ndërgjegjësimit Total të Informacionit, ku të dhënat e miliona njerëzve janë subjekt i mbledhjes dhe manipulimit nga NSA.
Privacy Shield ishte një marrëveshje SHBA-BE e vitit 2016 e krijuar për të adresuar këto shqetësime duke i bërë kompanitë amerikane të përgjegjshme në mënyrë të vërtetueshme për trajtimin e tyre të të dhënave të përdoruesve të BE-së. Për njëfarë kohe, dukej sikur Privacy Shield mund të ishte një zgjidhje e qëndrueshme që lehtëson rritjen e internetit dhe një shoqërie të lidhur globalisht, një shoqëri në të cilën rrjedha e lirë e të dhënave nuk do të pengohej.
Humbja e Privacy Shield krijoi pasiguri të madhe për më shumë se 5,300 biznese që mbështeten në transferimin e qetë të të dhënave përtej kufijve. Qeveria amerikane ka thënë se flukset transatlantike të të dhënave mbështesin më shumë se 7 trilion dollarë të aktivitetit ekonomik që ndodh çdo vit midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Evropian. Dhe Dhoma e Tregtisë e SHBA ka vlerësuar se transferimet transatlantike të të dhënave përbëjnë rreth gjysmën e të gjitha transferimeve të të dhënave si në SHBA ashtu edhe në BE.
