Gjëja më e vështirë që na duhet të bëjmë, o të paktën ndër gjërat më të vështira, është të rritemi. Po ndërkohë që rritemi, jo rrallë ndodh të përballemi me eksperienca aq të pasura sa vlejnë të tregohen kur thinjesh. Kryesisht ua rrëfejmë fëmijëve o nipërve, ngandonjëherë shumë rrallë ndodh të kthehen në një film artistik siç ndodh me “E Stata La Mano Di Dio”/“The Hand Of God” filmin më të ri të Paolo Sorrentinos në Netflix. Regjisori gjenial kujton vitet e tij të adoleshencës në Napolin e viteve 1980, atëhere kur mësoi të qafonte ndjesitë e çuditshme të dashurisë ose diçkaje të ngjashme, të pranonte familjen dhe njerëzit siç ishin, të bënte paqe me humbjet, dhimbja e të cilave do të ndiznin tek ai pasionin për t’u bërë kineast. Sorrentino, i cili fitoi Oscar-in për filmin më të Mirë në Gjuhë të Huaj në 2014 me “The Great Beauty”/“La Grande Bellezza”, e rrëfen historinë e tij ngjashëm me idhullin e tij të gjithëkohshëm – Federico Fellini. Ky i fundit në 1973 nxorri “Amacord” një film që tregon, njësoj si Sorrentino vitet cytëse të adoleshencës. Kjo është mënyra se si arti bën përpara, brezat e rinj të artistëve ndërtojnë punën e tyre tek ata që i paraprinë me homazhe të vazhdueshme duke shtuar shtresa të reja mikluese. “The Hand of God” është një rrëfim i mrekullueshëm, i drejtuar mjeshtërisht. Tragjedia në film është e trajtuar me një lloj lehtësie që të bën ta dashurosh filmin edhe më tej.
I vogli Sorrentino në film është Fabietto (Filippo Scotti), një prerje e Timothée Chalamet tek “Call Me By Our Name” (2017) [ju ftoj të gjeni ngjashmëritë e tjera mes dy filmave, nuk janë pak]. Ai nuk është personazhi i parë që takojmë. Si fillim njihemi me një imazh përcaktues të kinemasë italiane – tezen sensuale që të trazon fluturat në bark, Patrizia (Luisa Ranieri). Veshur me një fustan të bardhë që i lë pak vend imagjinatës ajo pret në stacionin e autobusit, në rrugët me trafik të Napolit, kur nga një makinë epoke që shkëlqen, i thuhet nga një burrë se ai është San Gennaro, padroni i Napolit, dhe se mund ta ndihmojë të bëhet nënë, një ëndërr e pamundur për të. Mbas disa fragmenteve misterioze erotike dhe folklorike bashkë, në shtëpinë e saj i shoqi mendon se ajo e ka tradhëtuar [sërish] dhe mbas një sherri të dhunshëm, në shpëtim vijnë Fabietto, e ëma e tij Maria (Teresa Saponangelo) dhe babai, Saverio (Toni Servillo, “The Great Beauty”). Skena e atyre të treve në një vespa në rrugën buzë detit, me erën që fryn lehtë është një nga ato momentet magjike të kinemasë. Duke parë filmin, nga divani i sallonit ti mund të dallosh shijen e kripës në gojë; Sa shpesh ndodh kjo?…
Fabietto në vazhdim qëndron mes tundimit për fiksimin erotik që ka për tezen [e cila nuk e ka për gjë nuditetin], vëllait të tij më të madh Marchino (Marlon Joubert), që aspiron të bëhet aktor por është më hokatar seç duhet, dhe motrës së tij, një personazh që rri gjithë kohës në banjo, duke u kthyer në një linjë komike të papritur, po aq sa papritur del vetëm në fund të filmit. Edhe pse kujtimet e Sorrentinos i gjejmë të mbështjella me shumë stisje, veshja romantike e tyre të bën ti duash pa kushte.
Disa nga skenat më të bukura të filmit janë ato mes prindërve të Fabiettos, të embla me rrufë zemërimi në qiell të hapur. Shpesh ata merren vesh me shikime që thonë shumë, fjalët janë të tepërta. Një skenë ku Maria i bën një shaka praktike komshies së saj është aq mirë e ekzekutuar sa e ke të pamundur të mos qeshësh. Aq sa ç’është edhe përdorimi simbolik i Maradonës dhe ndikimit të tij në jetën e Napolitanëve si një histori paralele me atë që ndodhte në familjen e vogël të Fabiettos.
Pa dashur t’ju tregoj shumë nga filmi, dua t’ju them se ky film do t’ju kujtojë fëmijërinë tuaj, në mënyrën se si përballojmë gjëra që në fund të ditës na bëjnë atë që jemi sot si të rritur. Momenti kur personazhi kryesor përballet me tragjedinë është absolutisht një kulm i një prej filmave më pak ‘të shpenzuar’ vizualisht të regjisorit, por njëkohësisht një film me një vërtetësi që nuk blihet kollaj.
Një derë që hapet nga një komshi (Betty Pedrazzi) është dera që Sorrentino-s i duhej për t’i ikur të tashmes së tij tragjike. Në jetë ai u ndihmua nga një tjetër napolitan, Antonio Capuano (luajtur në film nga Ciro Capano), i cili i mësoi i pari se ku të kanalizonte inatin me botën dhe realitetin.
E për t’ju kthyer Maradonës, titulli është gjithashtu një [lloj] homazhi për të, pa të cilin, Sorrentino nuk do të ishte ky që është sot.
Xhanëm, punët e zotit janë të mistershme…
