Shqipëria ka rënë në nivelin më të ulët historik në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit të Gazetarëve pa Kufij, duke u renditur në vendin e 103 nga 180 në 2022, duke zbritur me 20 vende në vetëm një vit. Shqipëria u rendit në vendin e 83 vitin e kaluar, një vend më lart nga 84 në 2019. Megjithatë, viti 2021 duket se ka marrë një kthesë të rëndësishme për më të keqen pasi rezultati i tij ra nga 69.41 nga 100 në 56.41. Në raport thuhet:
Ndërsa pavarësia editoriale kërcënohet nga rregullimi partizan i medias, integriteti fizik i gazetarëve cenohet nga krimi i organizuar, dështimi i shtetit për t’i mbrojtur ata dhe madje edhe nga dhuna policore.
Teksti shoqërues thotë se mediat më me ndikim zotërohen nga një pjesë e vogël e kompanive, të lidhura me politikanë dhe që operojnë në sektorë shumë të rregulluar. Vetëm një pjesë e vogël e mediave shqiptare kanë një model të qëndrueshëm biznesi dhe financim transparent. Kjo çon në një problem të referuar nga RSF si “trafikim me ndikim”. Në aspektin politik, presioni politik u rrit gjatë vitit 2021 me përpjekjet për të kontrolluar informacionin gjatë pandemisë në vazhdim dhe zgjedhjeve të përgjithshme.
Klasa politike kërcënon pavarësinë e redaksive nëpërmjet institucioneve shumë të politizuara të rregullimit të medias dhe menaxhimit të medias publike.
Vazhdon që gazetarët kritikë ndaj qeverisë përballen me sulme të rregullta politike, kanë probleme në aksesin e informacionit politik – diçka që përkeqësohet nga centralizimi i fundit i komunikimit qeveritar, i njohur ndryshe si Agjencia e Medias dhe Informacionit. Ndërsa liria e medias garantohet në letër, në praktikë është një çështje tjetër. Për shembull, konfidencialiteti i burimeve është i pamjaftueshëm. U përmend gjithashtu “paketa anti-shpifje” e cila është ende në axhendën politike, që “do të kërkonte t’i jepte shtetit pushtet disproporcional mbi përmbajtjen e mediave online”.
Kërcënimet dhe ngacmimet ndaj gazetarëve janë të shumta, ndërkohë që gratë, të cilat përbëjnë shumicën e gazetarëve, përballen me ngacmime online dhe seksuale. Është vënë në dukje edhe çështja e vazhdueshme e dhunës së policisë ndaj punonjësve të medias.
Rrjetet e organizuara kriminale nuk paraqesin rrezikun e vetëm për sigurinë fizike të gazetarëve. Mosndëshkimi i krimeve të kryera kundër gazetarëve, i kombinuar me përpjekjet politike për t’i diskredituar ata, krijon një klimë dhune që mund të nxisë sulme të reja kundër profesionistëve të medias. Në vitin 2021, reporterët që mbulonin protestat dhe operacionet e zbatimit të ligjit pësuan disa akte të dhunës policore.
Në një aspekt pozitiv, RSF theksoi përpjekjet e Aleancës Etike të Medias për të krijuar një platformë për vetërregullimin etik. Lista, e konsideruar si barometri standard i arit për lirinë e shtypit globalisht, krijon raportin e saj bazuar në kërkime, intervista, sondazhe dhe informacione nga gazetarë, shoqëria civile, palët e interesuara të industrisë dhe organizata të tjera mediatike.
Me renditjen e këtij viti, Shqipëria është në shoqërinë e Çadit, Republikës së Afrikës Qendrore, Angolës dhe Fixhit. Është ‘mposhtur’ nga Serbia, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Bosnja e Hercegovina. Vetëm Turqia, një nga ‘burgosësit’ kryesorë të gazetarëve në botë dhe Greqia, ku u vra një gazetar, shënuan renditjen më të keqe në Evropë dhe në rajon. Në krye të listës ishte Norvegjia e ndjekur nga Danimarka dhe Suedia, ndërsa vendin e fundit e zuri Koreja e Veriut, Eritrea dhe Irani.
