Një në 14 njerëz mbi moshën 65-vjeç vuajnë nga demenca, një gjendje e cila prek afërsisht një në gjashtë persona mbi moshën 80-vjeç. Nuk ka asnjë mënyrë të caktuar për të parandaluar të gjitha llojet e demencës, pasi studiuesit po hetojnë se si zhvillohet gjendja. Sidoqoftë, ka dëshmi se zakone të caktuara të jetesës mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të demencës kur të jeni më të vjetër, me një studim të ri që përcakton tre faktorët kryesorë që mund të rrisin rrezikun tuaj.
Studimi, i cili është publikuar në “Neurology”, zbuloi se në veçanti tre zakone të jetesës priren të rrisin rrezikun e çmendurisë tek një person. Studimi përfshiu njerëz, rezultatet e të cilëve në testet e rrezikut të demencës treguan një mënyrë jetese më pak të shëndetshme për trurin, e cila përfshinte duhanpirjen, presionin e lartë të gjakut dhe një dietë të varfër.
Studimi vuri në dukje se këto tre zakone të jetesës ndikuan në rezultatet e rrezikut të demencës dhe ulën testet e aftësive të të menduarit të një personi, ndryshuan skanimet e trurit dhe kishin rrezik më të lartë të dëmtimit njohës. Gjithashtu u zbulua se tek meshkujt, rezultatet e testit ishin të lidhura me funksionin e dobët të kujtesës dhe shënuesit e tkurrjes së trurit.
Studimi përfshiu 4,164 njerëz me një moshë mesatare 59-vjeç, të cilët iu nënshtruan një testi të quajtur “Stili i jetesës për shëndetin e trurit”. Rezultati i përgjithshëm pasqyron potencialin e një personi për të zhvilluar demencë duke marrë parasysh 11 nga 12 faktorët e jetesës që përfshinin presionin e lartë të gjakut, sëmundjet e zemrës, pirjen e duhanit, dietën dhe aktivitetin fizik.
Pjesëmarrësit në studim kryen teste të kujtesës dhe aftësive të tjera të të menduarit, të tilla si shpejtësia e përpunimit të informacionit, funksioni ekzekutiv dhe vëmendja. Studiuesit panë gjithashtu skanimet e trurit për shenja të sëmundjes cerebrale të enëve të vogla, të cilat janë shenja të dëmtimit vaskular të trurit që shpesh shihen tek pacientët që kanë demencë.
Studiuesit zbuluan se njerëzit që ishin në grupin e rrezikut të lartë në testin LIBRA, duke treguar një mënyrë jetese më pak të shëndetshme për trurin, kishin tre zakone kryesore të jetesës të cilat rrisnin rrezikun e tyre dhe ulnin rezultatet e testit.
1.Presioni i lartë i gjakut
Presioni i lartë i gjakut, veçanërisht në moshën e mesme, rrit ndjeshëm rrezikun e demencës. Studimet tregojnë se të sëmurët në një periudhë kritike midis moshës 30-50 vjeç kanë më shumë gjasa të zhvillojnë gjendjen e pashërueshme të trurit. Presioni i lartë i gjakut paraqet një rrezik serioz për shëndetin duke dëmtuar dhe ngushtuar enët e gjakut në tru, duke rritur shanset për këputje ose bllokim. Analiza mbi presionin e gjakut dhe demencën vaskulare dëshmon se një moshë e mesme e shëndetshme është koha vendimtare për të shmangur demencën më vonë në jetë.
2.Pirja e duhanit
Duhanpirësit kanë një rrezik 45% më të lartë për të vuajtur nga demenca sesa jo duhanpirësit, paralajmëron Organizata Botërore e Shëndetit. Është vlerësuar se 14% e të gjitha rasteve të sëmundjes Alzheimer në të gjithë botën i atribuohen potencialisht pirjes së duhanit.
“Meqenëse aktualisht nuk ka shërim për demencën, ndërhyrjet e shëndetit publik duhet të përqendrohen në parandalim, duke ndryshuar faktorët e modifikueshëm të rrezikut si pirja e duhanit,”-thotë Dr. Shekhar Saxena, Drejtor i Departamentit për Shëndetin Mendor dhe Abuzimin e Substancave në OBSH.
“Hulumtimet tregojnë se një reduktim i pirjes së duhanit ka të ngjarë të rezultojë në një reduktim të konsiderueshëm të barrës së demencës në vitet në vijim.”
3.Dietë e dobët
Dietat e larta në yndyrna të ngopura rrisin rrezikun e zhvillimit të demencës. Studiuesit zbuluan se të ushqyerit dhe stërvitja mund të ndikojnë potencialisht në neurogjenezën hipokampale, procesi me të cilin truri prodhon qeliza të reja të trurit.
Gjetjet e studimit tregojnë se neurogjeneza e ndryshuar në tru mund të përfaqësojë një biomarkues të hershëm si për rënien njohëse (CD) ashtu edhe për demencën. Faktorë të tillë si stërvitja, ushqyerja, nivelet e vitaminës D, nivelet e karotenoidit dhe lipideve lidhen me shkallën në të cilën qelizat vdesin.
Rikujtojmë, se së fundmi shërbimi shëndetësor britanik do të bëjë të mundur trajtimin e ri, inclisiran, për 30 000 pacientë me kolesterol të lartë dhe histori të sëmundjeve kardiovaskulare gjatë tre viteve të ardhshme. Sipas autoriteteve, numri i njerëzve që përfitojnë nga ilaçi i ri, inclisiran, mund të rritet në gati gjysmë milioni përtej asaj periudhe fillestare.
