Arkeologët kanë gjetur katër shpata romake dhe një armë me bosht të njohur si pilum që daton 1900 vjet më parë në një shpellë pranë bregut të Detit të Vdekur në Izrael. Sipas një deklarate për shtyp nga Autoriteti i Antikiteteve izraelite të botuar të mërkurën, depoja e rrallë e armëve u gjet në Rezervatin Natyror En Gedi, i ruajtur në këllëf druri dhe lëkure. Studiuesit thanë:
Gjetja e një shpate të vetme është e rrallë, por katër? Është një ëndërr! Ne fërkuam sytë për ta besuar.
Sipas autorëve të një artikulli kërkimor të botuar të mërkurën në librin “Studime të reja në arkeologjinë e shkretëtirës së Judesë: Dokumente të mbledhura”, armët ishin ndoshta plaçkë lufte të marra nga ushtria romake nga rebelët judeanë.
Dëshmia e parë – pilumi dhe copat e drurit të punuar që rezultuan të ishin këllëf – u gjetën rastësisht në një shpellë të izoluar dhe të paarritshme mbi shkëmbinj nga arkeologët që studionin një mbishkrim fragmentar me bojë në një stalaktit.
Hetimi i mëtejshëm zbuloi katër shpata në një të çarë pothuajse të paarritshme në nivelin e sipërm të shpellës. Shpatat jashtëzakonisht të ruajtura mirë u gjetën së bashku me copa lëkure, druri dhe metali. Tre nga shpatat kishin tehe hekuri brenda këllëfeve prej druri dhe ishin 60-65 centimetra në gjatësi. E katërta ishte e gjatë 45 centimetra.
Eitan Klein, një nga drejtorët e Projektit të Studimit të Shkretëtirës Judeane, tha:
Fshehja e shpatave dhe e pilumit në çarje të thella në shpellën e izoluar në veri të ‘En Gedi, lë të kuptohet se armët u morën si plaçkë nga ushtarët romakë ose nga fusha e betejës dhe u fshehën qëllimisht nga rebelët judeanë për t’u ripërdorur.
